Ugonjwa wa Coryza ni nini?

Ni ugonjwa wa mfumo wa upumuaji wa kuku unaosababishwa na bakteria Haemophilus paragallinarum, unaoambukiza kwa kasi.

Je, ni dalili zipi za ugonjwa wa Coryza?

Kuvimba kichwa, majimaji yenye harufu mbaya puani, kukohoa, chafya, macho kuvimba, na kupumua kwa shida.

Ugonjwa huu unaenea vipi?

Kupitia mawasiliano ya moja kwa moja, majimaji ya pua na macho, vifaa vya ufugaji, na kuku wabebaji wa vimelea.

Je, kuku wanaweza kupona kutoka Coryza?

Ndiyo, kwa tiba sahihi kama antibiotics, lakini wanaopona wanaweza kubaki wabebaji wa vimelea.

Jinsi ya kuzuia ugonjwa wa Coryza?

Tumia chanjo, usafi wa banda, uingizaji hewa bora, na epuka msongo wa kuku.

Ugonjwa wa CORYZA kwa Kuku Unaosababishwa na Haemophilus paragallinarum

Mwongozo wa wafugaji kuhusu ugonjwa wa Coryza kwa kuku, dalili, njia za kuenea, matibabu, na kinga kwa wafugaji wa Tanzania.

Kuku aliyeathirika na ugonjwa wa Coryza unaosababishwa na Haemophilus paragallinarum

Ugonjwa wa Coryza ni ugonjwa wa kuambukiza unaosababishwa na bakteria Haemophilus paragallinarum, unaoathiri mfumo wa upumuaji wa kuku na kusababisha hasara kubwa kwa wafugaji.

Namna Mdudu Huyu Anavyosambaa

Mawasiliano ya moja kwa moja: Kuku wagonjwa wanapokohoa, kupiga chafya, au kugusana na kuku wazima.
Majimaji ya pua na macho: Yenye bakteria hutoka na kuenea haraka kupitia hewa au kwa kugusana.
Vifaa vya ufugaji: Vyombo vya chakula, maji, nguo, au viatu vya mfugaji vinaweza kubeba vimelea.
Wabebaji wa muda mrefu: Kuku waliopona huendelea kubeba vimelea ndani yao na wanaweza kusambaza tena.

Namna Anavyomuathiri Kuku

Dalili Kuu:

Kuvimba kichwa (swollen head syndrome).
Majimaji yenye harufu mbaya kutoka puani (nasal discharge).
Kukohoa na chafya.
Kuku huhema kwa shida na hupiga chafya mara kwa mara.
Macho huvimba na wakati mwingine kufunga kabisa.

Madhara ya Kiuchumi:

Kushuka kwa uzalishaji wa mayai hadi 40–70%.
Kupungua kwa ulaji wa chakula.
Ukuaji wa kuku kuathirika.

Je, Kuku Anaweza Kupona?

Ndiyo, kuku anaweza kupona iwapo atapewa tiba sahihi mapema. Hata hivyo, tatizo kubwa ni kwamba baadhi ya kuku wanaopona hubaki wabebaji wa vimelea kwa muda mrefu na kusababisha maambukizi mapya kwa wengine.

Dawa za Kutibu na Namna Zinavyofanya Kazi

Kwa sasa hakuna tiba ya moja kwa moja inayoua bakteria wote kabisa, lakini dawa za antibiotics hutumika kudhibiti ugonjwa na kupunguza vifo.

Dawa Zinazotumika:

Oxytetracycline: Huzuia ukuaji wa bakteria kwa kuzuia utengenezaji wa protini zao.
Sulfonamides (Sulfa drugs): Huzuia bakteria kuzalisha folic acid, hivyo wanashindwa kukua.
Erythromycin: Huzuia utengenezaji wa protini kwa bakteria.
Tylosin: Dawa ya kundi la macrolides inayozuia protini za bakteria.

Namna Zinavyofanya Kazi:

Antibiotics hazimuui bakteria mara moja, bali huzizuia kukua na kuzaliana, na kinga ya mwili wa kuku huua bakteria waliobaki.
Dawa hutolewa aidha kupitia maji ya kunywa au chakula, kulingana na mwongozo wa daktari wa mifugo.

Namna ya Kuzuia

Chanjo: Kuna chanjo dhidi ya Haemophilus paragallinarum ambazo hupunguza uwezekano wa maambukizi.
Usafi na biosecurity: Kusafisha banda mara kwa mara, kuepuka kuingiza kuku wapya bila karantini.
Uingizaji hewa bora: Kupunguza msongamano na kuboresha hewa ndani ya banda.
Kuepuka msongo (stress): Lishe bora, maji safi, na mazingira mazuri.

✅ Hitimisho

Haemophilus paragallinarum ni mdudu hatari anayesababisha ugonjwa wa Coryza kwa kuku. Anaenea haraka, hupunguza uzalishaji, na husababisha hasara kubwa. Ingawa matibabu yapo, kinga kupitia chanjo, biosecurity, na usafi wa banda ndizo ngao bora zaidi kwa mfugaji. Jifunze zaidi kuhusu afya ya kuku.

Vidokezo vya Afya ya Kuku